Την Παρασκευή 2 Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκε η δεύτερη συνεδρίαση της Ειδικής Επιτροπής για τη διερεύνηση του περιεχομένου και των συνθηκών σύναψης των διατλαντικών συμφωνιών εμπορίου μεταξύ Ε.Ε., ΗΠΑ και Καναδά. Προσκεκλημένοι ήταν οι Έλληνες ευρωβουλευτές, οι οποίοι ενημέρωσαν την επιτροπή για την πορεία των διαπραγματεύσεων των διατλαντικών εμπορικών συμφωνιών σε επίπεδο Ε.Ε. Ποια η σημασία της ίδρυσης αυτής της Επιτροπής και ποιοι οι στόχοι της; Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Ασφάλεια τροφίμων, προστασία περιβάλλοντος, απελευθέρωση υπηρεσιών, εργασιακές σχέσεις, επίλυση διαφορών μεταξύ επενδυτών – κράτους είναι ορισμένα μόνο από τα ζητήματα, που άπτονται των εν λόγω συμφωνιών. Οι διατλαντικές εμπορικές συμφωνίες TTIP, CETA και TISA είναι εμπορικές συμφωνίες «νέας γενεάς», που δεν ρυθμίζουν απλώς δασμολογικά θέματα, αλλά αγγίζουν μια πληθώρα ζητημάτων, τα οποία επηρεάζουν την ποιότητα ζωής των πολιτών, ενώ δυνητικά μπορούν να ρυθμίζουν την άσκηση δημόσιας πολιτικής σε επίπεδο εθνικού κράτους.
Οι διαπραγματεύσεις ολοκληρώνονται
Οι προαναφερθείσες συμφωνίες βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια υλοποίησης, με την CETA, την εμπορική συμφωνία μεταξύ Ε.Ε. και Καναδά, να προηγείται χρονικά, καθώς βρίσκεται στο τελικό στάδιο πριν από την προσωρινή εφαρμογή της. Οι διαπραγματεύσεις για την εν λόγω συμφωνία ξεκίνησαν τον Απρίλιο του 2009. Ακολούθησαν 11 γύροι διαπραγματεύσεων, με τον τελευταίο γύρο να πραγματοποιείται τον Οκτώβριο του 2011. Μέχρι τότε είχε επιτευχθεί συμφωνία στο 90% των θεμάτων, ενώ οι διαφωνίες για το εναπομείναν 10% επιλύθηκαν τον Οκτώβριο του 2013 με πολιτική παρέμβαση. Μετά τους πολιτικούς κλυδωνισμούς που ακολούθησαν το βρετανικό δημοψήφισμα και το Brexit στις 5 Ιουνίου, η Επίτροπος Εμπορίου Σεσίλια Μάλμστρομ ανακοίνωσε, σε προγραμματισμένη συνέντευξη τύπου, ότι η Κομισιόν πρότεινε να θεωρηθεί η CETA συμφωνία μεικτής και όχι αποκλειστικής αρμοδιότητας, που σημαίνει ότι πρέπει να περάσει από τα εθνικά Κοινοβούλια και να μην αποτελεί αντικείμενο χειρισμού αποκλειστικά της Κομισιόν, όπως συνέβαινε μέχρι τότε. Εκκρεμεί, ωστόσο, το ζήτημα της προσωρινής εφαρμογής της συμφωνίας, ζήτημα το οποίο πιθανολογείται ότι θα αποφασιστεί από το Συμβούλιο Υπουργών που θα συνέλθει στις 18 Οκτωβρίου.
Η ΤΙSA, η οποία αφορά στην απελευθέρωση της αγοράς υπηρεσιών και την οποία διαπραγματεύονται εκτός από την Ε.Ε. και τις Η.Π.Α. και άλλοι 22 εταίροι βρίσκεται σε φάση αυξημένης συναίνεσης. Μέχρι στιγμής δεν έχει δοθεί στην δημοσιότητα κανένα από τα κεφάλαια της συμφωνίας, καθώς οι διαπραγματεύσεις διέπονται από άκρα μυστικότητα.
Η γνωστότερη από τις τρεις συμφωνίες, η ΤΤΙΡ, διμερής εμπορική συμφωνία μεταξύ Ε.Ε. και Η.Π.Α., βρίσκεται σε πρωιμότερο στάδιο διαπραγμάτευσης, καθώς οι διαδικασίες εξελίσσονται βραδύτερα, με αποτέλεσμα να μην προλαβαίνουν το αρχικό χρονοδιάγραμμα, το οποίο προέβλεπε υπογραφή της συμφωνίας μέχρι το τέλος του 2016. Επισημαίνεται σχετικά η βαρυσήμαντη δήλωση του γερμανού αντικαγκελαρίου Ζίγκμαρ Γκάμπριελ την Κυριακή 28 Αυγούστου ότι οι συνομιλίες για την ΤΤΙΡ έχουν ντε φάκτο αποτύχει.
Η συσταθείσα επιτροπή της Βουλής
Εν όψει της διαφαινόμενης δυστοκίας στο ζήτημα της ΤΤΙΡ, η Βουλή των Ελλήνων προχώρησε έγκαιρα στην πρωτοβουλία σύστασης Ειδική Επιτροπής η οποία θα διερευνά το περιεχόμενο των συμφωνιών και θα συμβάλλει στο άνοιγμα ενός δημόσιου διαλόγου επί του ζητήματος. Η δημιουργία της επιτροπής ανακοινώθηκε στις 3 Ιουνίου, σε συνάντηση του Προέδρου της Βουλής κ. Νίκου Βούτση με αντιπροσωπεία του Ελληνικού Γραφείου της Greenpeace.
Τα μέλη της Επιτροπής επιλέχθηκαν με κριτήριο την εξειδίκευση τους στα επιστημονικά πεδία που άπτονται των εμπορικών συμφωνιών. Συγκεκριμένα, μέλη της είναι οι Πρόεδροι των Διαρκών Επιτροπών, εμπειρογνώμονες από συναφή Υπουργεία, βουλευτές με εμπειρία στη σύναψη εμπορικών συμφωνιών και στις διαδικασίες σε επίπεδο Ε.Ε., καθώς και μέλη από την επιστημονική υπηρεσία της Βουλής. Συμμετέχουν επίσης οι βουλευτές που έχουν οριστεί να λαμβάνουν γνώση των διαβαθμισμένων εγγράφων, που βρίσκονται σε ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα του Υπουργείου Εξωτερικών, στην οποία η πρόσβαση επιτρέπεται με μόνο βοήθημα μολύβι και χαρτί, χωρίς συσκευές ηλεκτρονικής καταγραφής. Η Επιτροπή, επιπλέον, βρίσκεται σε διαρκή επικοινωνία με οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών με έργο επί του συγκεκριμένου αντικειμένου.
Στην πρώτη συνεδρίαση της Ειδικής Επιτροπής, που πραγματοποιήθηκε την 1η Αυγούστου με αυξημένη συμμετοχή, τοποθετήθηκαν ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης κ. Βαγγέλης Αποστόλου και ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Οικονομίας Ανάπτυξης και Τουρισμού, κ. Ηλίας Ξανθάκος, οι οποίοι τόνισαν την ανάγκη για περισσότερη διαφάνεια στις διαπραγματεύσεις, με τον κ. Αποστόλου να καταθέτει την ανησυχία του για ανεπαρκή προστασία των Προϊόντων Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ), δεδομένου ότι οι εταίροι τόσο της CEΤΑ όσο και της ΤΤΙΡ δεν φαίνονται διατεθειμένοι να συμπεριλάβουν στη συμφωνία τα ελληνικά αιτήματα αναφορικά με την πλήρη καταγραφή των εμπορικών χρηστών με προστατευόμενες ονομασίες και την ανάγκη όλα τα προϊόντα, που δεν πληρούν τα κριτήρια, να πρέπει να φέρουν διαφορετικό όνομα, προκειμένου το ενδιαφερόμενο κράτος να μην πλήττεται από την απώλεια σημαντικών εσόδων ως συνέπεια του ανεξέλεγκτου εμπορίου.
Τα περισσότερα από τα μέλη που τοποθετήθηκαν επεσήμαναν δυσκολία κατανόησης σε βάθους τόσο του περιεχομένου των συμφωνιών όσο και της παρακολούθησης των εξελίξεων, ως αποτέλεσμα της πολύπλευρης φύσης αντικειμένου αλλά και της μυστικότητας υπό την οποία διεξάγονται οι συνομιλίες.
Στόχος ο μεικτός χαρακτήρας
Ήδη η πρώτη συνεδρίαση κατέδειξε ως βασική προτεραιότητα των μελών της Επιτροπής την έκδοση γνωμοδότησης σχετικά με το μεικτό χαρακτήρα των συμφωνιών, με χρονικό ορίζοντα τον ερχόμενο Οκτώβρη, ώστε να προληφθούν οι εξελίξεις σε επίπεδο Ε.Ε, εν προκειμένω η συνεδρίαση του Συμβουλίου των Υπουργών της 18ης Οκτωβρίου. Βάσει των ανωτέρω, αποφασίστηκε να προσκληθούν στην δεύτερη συνεδρίαση της Επιτροπής οι Έλληνες Ευρωβουλευτές, προκειμένου να ενημερώσουν σχετικά με την πορεία των διαπραγματεύσεων. Καθώς θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική η διασύνδεση της Επιτροπής με αντίστοιχες κοινοβουλευτικές πρωτοβουλίες σε επίπεδο Ε.Ε., ο κ. Πρόεδρος της Βουλής ζήτησε την συνεργασία των εθνικών Κοινοβουλίων των κρατών – μελών επί του συγκεκριμένου ζητήματος, αποστέλλοντας επιστολή προς τους Προέδρους των Εθνικών Κοινοβουλίων στις 5 Αυγούστου.
Το θέμα των διατλαντικών εμπορικών συμφωνιών έχει απασχολήσει τα Κοινοβούλια και των υπολοίπων κρατών-μελών, είτε σε επίπεδο Ολομέλειας, είτε σε επίπεδο αρμόδιων Επιτροπών. Πιο συγκεκριμένα, η Βουλή των Αντιπροσώπων του Λουξεμβούργου εξέδωσε στις 7 Ιουνίου ψήφισμα με αποδέκτη την κυβέρνηση της χώρας, με το οποίο ζητείται η συμφωνία ΤΤΙΡ να μην εφαρμοστεί πριν περάσει από το Ευρωκοινοβούλιο. Αντίστοιχα, το ουγγρικό Κοινοβούλιο εξέδωσε ψήφισμα, όπου κρίνεται απαραίτητο κάθε κράτος – μέλος να εφαρμόσει οποιαδήποτε διαδικασία επικύρωσης κατά τρόπο συνεπή προς τα συνταγματικά εργαλεία του, και ότι οι συμβάσεις δεν θα πρέπει να τίθενται σε εφαρμογή πριν επικυρωθούν από όλα τα κράτη – μέλη. Εξάλλου και η γερμανική Βουλή σκοπεύει να εκδώσει ψήφισμα για την CETA στα μέσα Σεπτέμβρη.
Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί ότι η πρωτοβουλία της ελληνικής Βουλής να συστήσει Ειδική Επιτροπή κατατάσσει την χώρα μας στους πρωτοπόρους στη διερεύνηση του περιεχομένου και των συνθηκών σύναψης των διατλαντικών συμφωνιών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Δανάη Ψωμοπούλου ΕΠΟΧΗ
Ασφάλεια τροφίμων, προστασία περιβάλλοντος, απελευθέρωση υπηρεσιών, εργασιακές σχέσεις, επίλυση διαφορών μεταξύ επενδυτών – κράτους είναι ορισμένα μόνο από τα ζητήματα, που άπτονται των εν λόγω συμφωνιών. Οι διατλαντικές εμπορικές συμφωνίες TTIP, CETA και TISA είναι εμπορικές συμφωνίες «νέας γενεάς», που δεν ρυθμίζουν απλώς δασμολογικά θέματα, αλλά αγγίζουν μια πληθώρα ζητημάτων, τα οποία επηρεάζουν την ποιότητα ζωής των πολιτών, ενώ δυνητικά μπορούν να ρυθμίζουν την άσκηση δημόσιας πολιτικής σε επίπεδο εθνικού κράτους.
Οι διαπραγματεύσεις ολοκληρώνονται
Οι προαναφερθείσες συμφωνίες βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια υλοποίησης, με την CETA, την εμπορική συμφωνία μεταξύ Ε.Ε. και Καναδά, να προηγείται χρονικά, καθώς βρίσκεται στο τελικό στάδιο πριν από την προσωρινή εφαρμογή της. Οι διαπραγματεύσεις για την εν λόγω συμφωνία ξεκίνησαν τον Απρίλιο του 2009. Ακολούθησαν 11 γύροι διαπραγματεύσεων, με τον τελευταίο γύρο να πραγματοποιείται τον Οκτώβριο του 2011. Μέχρι τότε είχε επιτευχθεί συμφωνία στο 90% των θεμάτων, ενώ οι διαφωνίες για το εναπομείναν 10% επιλύθηκαν τον Οκτώβριο του 2013 με πολιτική παρέμβαση. Μετά τους πολιτικούς κλυδωνισμούς που ακολούθησαν το βρετανικό δημοψήφισμα και το Brexit στις 5 Ιουνίου, η Επίτροπος Εμπορίου Σεσίλια Μάλμστρομ ανακοίνωσε, σε προγραμματισμένη συνέντευξη τύπου, ότι η Κομισιόν πρότεινε να θεωρηθεί η CETA συμφωνία μεικτής και όχι αποκλειστικής αρμοδιότητας, που σημαίνει ότι πρέπει να περάσει από τα εθνικά Κοινοβούλια και να μην αποτελεί αντικείμενο χειρισμού αποκλειστικά της Κομισιόν, όπως συνέβαινε μέχρι τότε. Εκκρεμεί, ωστόσο, το ζήτημα της προσωρινής εφαρμογής της συμφωνίας, ζήτημα το οποίο πιθανολογείται ότι θα αποφασιστεί από το Συμβούλιο Υπουργών που θα συνέλθει στις 18 Οκτωβρίου.
Η ΤΙSA, η οποία αφορά στην απελευθέρωση της αγοράς υπηρεσιών και την οποία διαπραγματεύονται εκτός από την Ε.Ε. και τις Η.Π.Α. και άλλοι 22 εταίροι βρίσκεται σε φάση αυξημένης συναίνεσης. Μέχρι στιγμής δεν έχει δοθεί στην δημοσιότητα κανένα από τα κεφάλαια της συμφωνίας, καθώς οι διαπραγματεύσεις διέπονται από άκρα μυστικότητα.
Η γνωστότερη από τις τρεις συμφωνίες, η ΤΤΙΡ, διμερής εμπορική συμφωνία μεταξύ Ε.Ε. και Η.Π.Α., βρίσκεται σε πρωιμότερο στάδιο διαπραγμάτευσης, καθώς οι διαδικασίες εξελίσσονται βραδύτερα, με αποτέλεσμα να μην προλαβαίνουν το αρχικό χρονοδιάγραμμα, το οποίο προέβλεπε υπογραφή της συμφωνίας μέχρι το τέλος του 2016. Επισημαίνεται σχετικά η βαρυσήμαντη δήλωση του γερμανού αντικαγκελαρίου Ζίγκμαρ Γκάμπριελ την Κυριακή 28 Αυγούστου ότι οι συνομιλίες για την ΤΤΙΡ έχουν ντε φάκτο αποτύχει.
Η συσταθείσα επιτροπή της Βουλής
Εν όψει της διαφαινόμενης δυστοκίας στο ζήτημα της ΤΤΙΡ, η Βουλή των Ελλήνων προχώρησε έγκαιρα στην πρωτοβουλία σύστασης Ειδική Επιτροπής η οποία θα διερευνά το περιεχόμενο των συμφωνιών και θα συμβάλλει στο άνοιγμα ενός δημόσιου διαλόγου επί του ζητήματος. Η δημιουργία της επιτροπής ανακοινώθηκε στις 3 Ιουνίου, σε συνάντηση του Προέδρου της Βουλής κ. Νίκου Βούτση με αντιπροσωπεία του Ελληνικού Γραφείου της Greenpeace.
Τα μέλη της Επιτροπής επιλέχθηκαν με κριτήριο την εξειδίκευση τους στα επιστημονικά πεδία που άπτονται των εμπορικών συμφωνιών. Συγκεκριμένα, μέλη της είναι οι Πρόεδροι των Διαρκών Επιτροπών, εμπειρογνώμονες από συναφή Υπουργεία, βουλευτές με εμπειρία στη σύναψη εμπορικών συμφωνιών και στις διαδικασίες σε επίπεδο Ε.Ε., καθώς και μέλη από την επιστημονική υπηρεσία της Βουλής. Συμμετέχουν επίσης οι βουλευτές που έχουν οριστεί να λαμβάνουν γνώση των διαβαθμισμένων εγγράφων, που βρίσκονται σε ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα του Υπουργείου Εξωτερικών, στην οποία η πρόσβαση επιτρέπεται με μόνο βοήθημα μολύβι και χαρτί, χωρίς συσκευές ηλεκτρονικής καταγραφής. Η Επιτροπή, επιπλέον, βρίσκεται σε διαρκή επικοινωνία με οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών με έργο επί του συγκεκριμένου αντικειμένου.
Στην πρώτη συνεδρίαση της Ειδικής Επιτροπής, που πραγματοποιήθηκε την 1η Αυγούστου με αυξημένη συμμετοχή, τοποθετήθηκαν ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης κ. Βαγγέλης Αποστόλου και ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Οικονομίας Ανάπτυξης και Τουρισμού, κ. Ηλίας Ξανθάκος, οι οποίοι τόνισαν την ανάγκη για περισσότερη διαφάνεια στις διαπραγματεύσεις, με τον κ. Αποστόλου να καταθέτει την ανησυχία του για ανεπαρκή προστασία των Προϊόντων Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ), δεδομένου ότι οι εταίροι τόσο της CEΤΑ όσο και της ΤΤΙΡ δεν φαίνονται διατεθειμένοι να συμπεριλάβουν στη συμφωνία τα ελληνικά αιτήματα αναφορικά με την πλήρη καταγραφή των εμπορικών χρηστών με προστατευόμενες ονομασίες και την ανάγκη όλα τα προϊόντα, που δεν πληρούν τα κριτήρια, να πρέπει να φέρουν διαφορετικό όνομα, προκειμένου το ενδιαφερόμενο κράτος να μην πλήττεται από την απώλεια σημαντικών εσόδων ως συνέπεια του ανεξέλεγκτου εμπορίου.
Τα περισσότερα από τα μέλη που τοποθετήθηκαν επεσήμαναν δυσκολία κατανόησης σε βάθους τόσο του περιεχομένου των συμφωνιών όσο και της παρακολούθησης των εξελίξεων, ως αποτέλεσμα της πολύπλευρης φύσης αντικειμένου αλλά και της μυστικότητας υπό την οποία διεξάγονται οι συνομιλίες.
Στόχος ο μεικτός χαρακτήρας
Ήδη η πρώτη συνεδρίαση κατέδειξε ως βασική προτεραιότητα των μελών της Επιτροπής την έκδοση γνωμοδότησης σχετικά με το μεικτό χαρακτήρα των συμφωνιών, με χρονικό ορίζοντα τον ερχόμενο Οκτώβρη, ώστε να προληφθούν οι εξελίξεις σε επίπεδο Ε.Ε, εν προκειμένω η συνεδρίαση του Συμβουλίου των Υπουργών της 18ης Οκτωβρίου. Βάσει των ανωτέρω, αποφασίστηκε να προσκληθούν στην δεύτερη συνεδρίαση της Επιτροπής οι Έλληνες Ευρωβουλευτές, προκειμένου να ενημερώσουν σχετικά με την πορεία των διαπραγματεύσεων. Καθώς θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική η διασύνδεση της Επιτροπής με αντίστοιχες κοινοβουλευτικές πρωτοβουλίες σε επίπεδο Ε.Ε., ο κ. Πρόεδρος της Βουλής ζήτησε την συνεργασία των εθνικών Κοινοβουλίων των κρατών – μελών επί του συγκεκριμένου ζητήματος, αποστέλλοντας επιστολή προς τους Προέδρους των Εθνικών Κοινοβουλίων στις 5 Αυγούστου.
Το θέμα των διατλαντικών εμπορικών συμφωνιών έχει απασχολήσει τα Κοινοβούλια και των υπολοίπων κρατών-μελών, είτε σε επίπεδο Ολομέλειας, είτε σε επίπεδο αρμόδιων Επιτροπών. Πιο συγκεκριμένα, η Βουλή των Αντιπροσώπων του Λουξεμβούργου εξέδωσε στις 7 Ιουνίου ψήφισμα με αποδέκτη την κυβέρνηση της χώρας, με το οποίο ζητείται η συμφωνία ΤΤΙΡ να μην εφαρμοστεί πριν περάσει από το Ευρωκοινοβούλιο. Αντίστοιχα, το ουγγρικό Κοινοβούλιο εξέδωσε ψήφισμα, όπου κρίνεται απαραίτητο κάθε κράτος – μέλος να εφαρμόσει οποιαδήποτε διαδικασία επικύρωσης κατά τρόπο συνεπή προς τα συνταγματικά εργαλεία του, και ότι οι συμβάσεις δεν θα πρέπει να τίθενται σε εφαρμογή πριν επικυρωθούν από όλα τα κράτη – μέλη. Εξάλλου και η γερμανική Βουλή σκοπεύει να εκδώσει ψήφισμα για την CETA στα μέσα Σεπτέμβρη.
Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί ότι η πρωτοβουλία της ελληνικής Βουλής να συστήσει Ειδική Επιτροπή κατατάσσει την χώρα μας στους πρωτοπόρους στη διερεύνηση του περιεχομένου και των συνθηκών σύναψης των διατλαντικών συμφωνιών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Δανάη Ψωμοπούλου ΕΠΟΧΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου