Γιώργος Εμμανουήλ: H συμβολή του Κοινοτικού Προϋπολογισμού 2021-27 της ΕΕ στην Οικονομική και Πολιτική Ενοποίηση της Ευρώπης

H συμβολή του Κοινοτικού Προϋπολογισμού 2021-27 της ΕΕ στην Οικονομική και Πολιτική Ενοποίηση της Ευρώπης

Με βάση το συνολικό μέγεθος του ΑΕΠ η Ε.Ε. είναι δεύτερη, με πρώτη τις ΗΠΑ και τρίτη την Κίνα. Επίσης, η Ε.Ε. είναι δεύτερη στις εξαγωγές προϊόντων μετά την Κίνα, ο δεύτερος εισαγωγέας προϊόντων μετά τις ΗΠΑ, ενώ κατέχει την πρώτη θέση ως εισαγωγέας και εξαγωγέας υπηρεσιών και είναι ο μεγαλύτερος επενδυτής άμεσων ξένων επενδύσεων στον κόσμο (2018).

Επιπλέον, η Ε.Ε.των 15 ανέπτυξε ισχυρή πολιτική διεύρυνσης (2004+10, 2007 +2, 2013+1, 2025+2, 2030+2) αλλά και γειτνίασης ΕΝΡ από το 2003 έως και σήμερα, ενώ είναι χορηγός πόρων μεγαλύτερων των 50% της συνολικής παγκόσμιας ανθρωπιστικής βοήθειας κυρίως μέσω του ΟΗΕ.

Συνέπεια των πολιτικών αυτών ήταν η θετική επέκταση των αρχών του Ευρωπαϊσμού, του εκδημοκρατισμού και των ανθρώπινων δικαιωμάτων στις διεθνείς σχέσεις, με δημοκρατικούς όρους softpower (χωρίς τη χρήση στρατιωτικών μέσων).

Αδυναμίες της Ε.Ε. θεωρούνται η δημογραφική της γήρανση, η ενεργειακή της εξάρτηση και η αποικιακή της κληρονομιά.

Η Ε.Ε., μέσω της κοινής πολιτικής των κανόνων ανταγωνισμού και της δημοσιονομικής πολιτικής, επιδιώκει να ενισχύσει τους ισχυρούς ανταγωνιστικούς της τομείς όπως είναι τα  χημικά, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η κυκλική οικονομία, η  βιομηχανική παραγωγή, η βιοτεχνολογία, καθώς και να βελτιώσει την θέση της σε τομείς που παρουσιάζουν υστέρηση σε σχέση με τις ΗΠΑ και Ιαπωνία όπως στην τεχνολογία κατασκευής ηλεκτρονικών υπολογιστών, στην ηλεκτρονική, στους βιομηχανικούς αυτοματισμούς, στη ρομποτική, στην αεροναυπηγική και στις τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνίας και διασύνδεσης έρευνας με παραγωγή.

Οι Κοινές Πολιτικές της Ε.Ε., (που σχεδιάζονται και υλοποιούνται με αυξημένη πλειοψηφία των κρατών μελών), είναι:

1) Η Ενιαία αγορά από το 1992 και η εφαρμογή της εναρμονισμένης έμμεσης φορολογίας ΦΠΑ  για όλα τα κράτη μέλη,

2) Η Ενιαία Εμπορική πολιτική που ασκείται κυρίως μέσω της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Πολυμερείς συμφωνίες του Π.Ο.Ε .και στις διμερείς συμφωνίες της Ε.Ε.,

3) Η ΚΑΠ,

4) Η πολιτική Ανταγωνισμού,

5) Η πολιτική Περιφερειακής Συνοχής μέσω των διαρθρωτικών Ταμείων (ΕΤΠΑ, ΕΚΤ, Αγροτικής Ανάπτυξης κ.α.),

6) Οι Περιβαλλοντικές πολιτικές,

7)Η Νομισματική πολιτική για τις χώρες του Ευρώ και

8) Οι πολιτικές του Κράτους δικαίου, σύμφωνα με το κοινοτικό κεκτημένο των συνθηκών,  οδηγιών και κανονισμών της Ε.Ε.

Οι Μερικώς Κοινές Πολιτικές,(όπου απαιτείται ομοφωνία ή συναίνεση από τα κράτη μέλη), είναι:

1)Η Εξωτερική πολιτική,

2) Η πολιτική Ενέργειας,

3) Η χωρική πολιτική μεταφορών και διευρωπαϊκών δικτύων

4) Η πολιτική Μετανάστευσης,

5) Η τήρηση της συνθήκης Shengen,

6)Η εφαρμογή του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων πολιτών και εργαζομένων,

7) Η αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής

Οι Μη Κοινές Πολιτικές/Κυρίως Εθνικές, (όπου απαιτείται ομοφωνία από τα κράτη μέλη ΕΕ), είναι:

1) Οι Πολιτικές Άμυνας και Ασφάλειας,

2) Οι Πολιτικές Άμεσης φορολογίας επιχειρήσεων και πολιτών,

3) Οι Πολιτικές Πολιτισμού και Παιδείας και

4) Η Κοινωνική πολιτική (εργασίας, ασφάλισης, δημόσιας υγείας και πρόνοιας).

Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, προκύπτει η ανάγκη για εναρμονισμένη κοινή δημοσιονομική πολιτική και δραστική αύξηση των πόρων του κοινοτικού Προϋπολογισμού, άνω του 5%του Α.Ε.Π., για να καταστεί δυνατή ηεπέκταση και εμβάθυνση των κοινών πολιτικών σε άμεση συνομοσπονδιακή κατεύθυνση της Ε.Ε. Βιώσιμη στρατηγική της ΕΕ μπορεί να είναι  η αποτελεσματική ανάπτυξη κοινής εξωτερικής πολιτικής και της ανταγωνιστικότητας της Ε.Ε. σε διεθνές επίπεδο, παράλληλα με την επίτευξη κοινωνικής και πολιτικής συνοχής και ολοκλήρωσης εντός της ίδιας της Ε.Ε.

Οι Δημοσιονομικές Κατευθύνσεις Ε.Ε. 2021-27

1) Ο Προϋπολογισμός παραμένει ισοσκελισμένος.

2) Οι δαπάνες άμυνας και κοινωνικής πολιτικής  παραμένουν στην αρμοδιότητα των κρατώνμελών.

3) Ο μέσος όρος των προϋπολογισμών των κρατών μελών είναι  περίπου στο40% του Α.Ε.Π. τους, ενώ της Ε.Ε. πολύ μικρός για τους φιλόδοξους στόχους της ΕΕ ισούται με 1% του Α.Ε.Π.της Ε.Ε!.

4) Στον πίνακα που ακολουθεί περιγράφονται οι τάσεις δαπανών της Ε.Ε. διαχρονικά:

Δαπάνες	Από 1988-92	σε 2014-20	σε 2021-27
ΚΑΠ	58%	38%	30%
ΔΤ/ΕΣΠΑ	20%	33%	30%
Διαχείριση	10%	6%	7%
Άλλες & Νέες Πολιτικές	12%	22%	33%

Πίνακας 1:  Τάσεις Δαπανών του προϋπολογισμού της Ε.Ε.

Από τον παραπάνω πίνακα, διακρίνεται η στόχευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Προγραμματική περίοδο 2021-2027 δηλ. να υπάρξει μείωση της ΚΑΠ και των διαρθρωτικών ταμείων, με μεγαλύτερη κατανομή και αύξηση πόρων σε Εξωτερική Πολιτική, Καινοτομία και Ψηφιακό μετασχηματισμόICT, Μεταναστευτική Πολιτική (διπλασιασμός των πόρων από την προηγούμενη προγραμματική περίοδο),25% των συνολικών δαπανών για Κλιματική Αλλαγή/ΑΠΕ και απολιγνιτοποίηση περιοχών.

Τα Έσοδα της Ε.Ε.προέρχονται από:

Δασμοί = 15%

Φ.Π.Α. = 15%

%Α.Ε.Π. κρατών=70% (με αυξητική τάση από το έτος 1992 και μεγαλύτερη αύξηση για την περίοδο  2021-2027 λόγω της αποχώρησης της Μεγάλης Βρετανίας / BREXIT)

Καθαρή οικονομική θέση χωρών Ε.Ε.

Κύριοι χορηγοί της Ε.Ε. κατά σειρά μεγέθους είναι οι: Γερμανία, Ολλανδία, Βρετανία, Σουηδία, Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία.

Περισσότερο ωφελούμενοι με βάση τις καθαρές εισροές: Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία.

Αξίζει όμως να επισημανθεί όμως ότι οι δότριες χώρες είναι οι κύριες ωφελούμενες σε ότι αφορά στην ανταγωνιστικότητά τους από την ενιαία αγορά του 1992 και εντεύθεν και από την Νομισματική Ένωση και το γεγονός ότι τα διαρθρωτικά Ταμεία που αναπτύχθηκαν από το 1992 και έπειτα, με πρόταση του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζακ Ντελόρ,ήταν η ανταπόδοσή τους για αποδοχή της ενιαίας αγοράς και της ΟΝΕ προς τις χώρες της συνοχής.

Αναφορικά με την CAP,η μετατροπή των ενισχύσεων από τιμές σε εισόδημα, με βάση την έκταση και τα ιστορικά δικαιώματα για προσαρμογή και στις ρυθμίσεις του ΠΟΕ, ενισχύει κυρίως τους πλούσιους αγρότες των Βορείων Χωρών ενώ παράλληλα υπάρχει όριο ενίσχυσης στις ωφελούμενες χώρες της συνοχής από τα διαρθρωτικά ταμεία μέχρι του ορίου του 4% του ΑΕΠ τους. Αναπτύσσεται συζήτηση για ανώτατο όριο ενισχύσεων ανά αγρότη π.χ. 50.000€ (ισχύουσα ενίσχυση 200.000€) ή να μπουν Εθνικά όρια.

Οι Δαπάνες της Ε.Ε.για το χρονικό διάστημα 2021-2027 προτείνονται ως ακολούθως:

Για τα έτη 2014-2020: =1,03% των 28 ή 1,16% των 27  (λόγω της απώλειας 84 δις € από την αποχώρηση της Μ. Βρετανίας), που θα προέρχονται από το 50% από ΔΤ συνοχής και ΚΑΠ και το 50% από την αύξηση της συνεισφοράς του 1% του ΑΕΠ των χωρών μελών.

-Η Ε.Ε.προτείνει : 1,114% ΑΕΠ των 27

-Το Ευρωκοινοβούλιο και οι χώρες συνοχής 1,3%

-Οι δότριες χώρες 1%

-Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο 1,069% (Ο Προϋπολογισμός της ΕΕ απαιτεί ομοφωνία των κρατών μελών)

Προτάσεις για αύξηση του Κοινοτικού Προυπολογισμού με πολιτική διάσταση:

1) Η προώθηση ενός Πανευρωπαϊκού Φόρου Περιβαλλοντικού με βάση τις δραστηριότητες των ρυπογόνων επιχειρήσεων (στηρίζουν Δότριες χώρες και χώρες της συνοχής).

2)Φόρος επί Βραχυχρόνιων κερδοσκοπικών τραπεζικών συναλλαγών Tobin(στηρίζουν η Γαλλία και χώρες συνοχής)

3) Αύξηση των Εθνικών συνεισφορών των κρατών μελών κατά 1% ΑΕΠ τους η και στο εισόδημα των Ευρωπαίων Πολιτών, ο οποίος προϋποθέτει και ταυτόχρονα δημιουργεί αίσθημα πολιτικής ενότητας μεταξύ των Ευρωπαίων πολιτών (πρόταση χωρών συνοχής)

4) Φορολογική μεταρρύθμιση σε Παγκόσμιο επίπεδο, για τη διαφάνεια και τον έλεγχο με ελάχιστο ενιαίο φόρο Πολυεθνικών επιχειρήσεων και offshore εταιριών και προσαρμογή των κανόνων στην ψηφιακή εποχή (Google, Amazonκ.α.)  και αντιμετώπιση της φοροαποφυγής κυρίως του ηλεκτρονικού εμπορίου (πρόταση Γαλλίας, Γερμανίας, ΟΟΣΑ και χώρες συνοχής)

Παράλληλη Προώθηση Καλής διακυβέρνησης Ε.Ε., σύμφωνα με αρχές του ΟΗΕ

·      Αντικειμενικότητα Θεσμών και Ισοτιμία

·      Διασφάλιση δημοσίων αγαθών (Υγεία, Παιδεία, Περιβάλλον) και ανθρώπινα και εργασιακά δικαιώματα, με διασφάλιση ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος αξιοπρεπούς διαβίωσης όλων χωρίς διακρίσεις και με αρχές αλληλεγγύης

·      Κανόνες δικαίου (Χωρίς διαφθορά) και χρηστή δημοσιονομική διαχείριση

·      Δημοκρατία (για δημοκρατικά ελεγχόμενες αγορές και όχι κατευθυνόμενες αποκλειστικά από τις αγορές ''δημοκρατίες'')

Συμπεράσματα

Η εμπειρία και η δυναμική της Ε.Ε.,  από την δημιουργία της έως και σήμερα, απέδειξε ότι αν και αντιδρά αργά και συχνά όχι αποτελεσματικά, ως σύνολο πολύπλοκων και γραφειοκρατικών θεσμών διαπραγμάτευσης και συμβιβασμών στα πλαίσια της προωθητικής συνθήκης της Λισαβόνας 2009, ωστόσο καταφέρνει έως τώρα να ωριμάζει, συνθέτει και να ανταποκρίνεται ως θετική, softpower, στις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης, όπως:

·  Στην κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ, με την προώθηση – διεύρυνση της Ε.Ε., των πολιτικών γειτνίασης ΕNP, την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Ασφάλεια(από 1992) και Άμυνας(από 1999, μετά τον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας και την, χωρίς απόφαση, ΟΗΕ επέμβαση του ΝΑΤΟ),

·  Στην παγκοσμιοποίηση των διεθνών αγορών με την κοινή εμπορική πολιτική προώθησης πολυμερών συμφωνιών GATT και ΠΟΕ και των διμερών συμφωνιών με τρίτα κράτη,

·  Στην κρίση χρέους και ελλειμμάτων των PIGS με την ανάπτυξη θεσμών δημοσιονομικού συντονισμού, στήριξης και ελέγχου,

·  Στην προσφυγική/μεταναστευτική κρίση με την ανάπτυξη πόρων και μέσων αντιμετώπισής της (Πρόγραμμα δράσης ΕΕ 2016),

·  Στην κλιματική κρίση με την υπογραφή της συμφωνίας των Παρισίων το 2015 και τη δέσμευση πόρων και πολιτικών για τη Προγραμματική περίοδο 2021-2027.

·  Στην καθυστερημένη αντιμετώπιση των ιών που κυρίως προκαλούνται από  κερδοσκοπικές δραστηριότητες σε βάρος του φυσικών οικοσυστημάτων και των δημόσιων συστημάτων υγείας.

Γι αυτό  το σημερινό θεσμικό οικοδόμημα της Ε.Ε. είναι σήμερα σε σταυροδρόμι:

ü  είτε θα συρθεί σε αποκλίνουσες τάσεις ηγεμονίας ισχυρών κρατών και οικονομικών ελίτ της,  που θα ενισχύουντον διχασμό μεταξύ Ευρωπαϊκού Βορρά και Νότου, καθώς και τον ευρωσκεπτικισμό και τον εθνικισμό χωρών όπως του Visegrand οι οποίες θα την οδηγήσουν σε σταδιακή αποσύνθεσή της.

ü  είτε θα προχωρήσει σε περαιτέρω ουσιαστική επέκταση, ολοκλήρωση και δημοκρατική εμβάθυνση των κοινών πολιτικών της, με επαρκείς χρηματοδοτικούς πόρουςτ ων διαρθρωτικών ταμείων, αμοιβαιοποίησης εγγυήσεων μέσω ευρωομολόγου και ενίσχυσης του Ευρωπαϊκού Ταμείου Αλληλεγγύης, σε Ομοσπονδιακή κατεύθυνση προκειμένου να διασφαλίσει την βιώσιμη κοινωνική και πολιτική συνοχή των λαών και πολιτών της, καθώς και ουσιαστική κοινή εξωτερική πολιτική με ενιαία εκπροσώπησή της και στο Σ.Α.του Ο.Η.Ε., στους διεθνείς Οργανισμούς και forum και αξιοποιώντας τις Ευρωπαϊκές αξίες του διαφωτισμού, να προωθήσει δίκαιους κανόνες διεθνούς εμπορίου και αρχές φιλειρηνικής και βιώσιμης κοινοτικής και παγκόσμιας διακυβέρνησης.

[το άρθρο στα αγγλικά ΕΔΩ]

Γιώργος Α. Εμμανουήλ, 1/4/2020

thessgeor@yahoo.gr

Ιδρυτικό μέλος της  Ενωσης για την Ομοσπονδία της  Ευρώπης

Μέλος του Ελληνικού Δικτύου ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ/ Naturefriends Greece

Βιβλιογραφία

1.       Εuropean Integration / J. Pelkmans 2001

2.       Ferguson and Holland 2003

3.       Kelley 2006

4.       Global Political Economy/ J. Ravenhill 2011

5.       Τsoukalis / ΕLIAMEP 2012

6.       Vachunova 2018

7.       European Commission:Βudget for the future 10/2019