Κέντρο Προστασίας Καταναλωτών "Η Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων, TTIP, και Τρόφιμα"

[Η φωτογραφία είναι από το site της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Ενώσεως Καταναλωτών B.E.U.C. | Δημοσιεύουμε το Δελτίο Τύπου του ΚΕ.Π.ΚΑ για πληρέστερη ενημέρωση]

Το ΚΕ.Π.ΚΑ.- Κέντρο Προστασίας Καταναλωτών για τη Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων και Τρόφιμα 

03.11.15

Το ΚΕ.Π.ΚΑ.- Κέντρο Προστασίας Καταναλωτών αναλαμβάνει την πρωτοβουλία να ενημερώσει τους καταναλωτές της Ελλάδας, για τη Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων, γνωστή και ως TTIP. 

Η TIIP είναι μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου, που αυτή τη στιγμή βρίσκεται, υπό διαπραγμάτευση, μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών. Στόχος της είναι να εξαλείψει τους εμπορικούς φραγμούς, σε διάφορους τομείς της οικονομίας, έτσι ώστε να διευκολυνθεί η αγορά και η πώληση αγαθών και υπηρεσιών, μεταξύ των δύο εταίρων. Είναι πολύ σημαντικό, ως καταναλωτές να γνωρίζουμε τι ακριβώς είναι και πως μας επηρεάζει. 

Μια συμφωνία, που έχει επιτευχθεί, με σωστούς όρους, σημαίνει ότι οι καταναλωτές θα επωφεληθούν, από μια μεγαλύτερη ποικιλία προϊόντων, σε χαμηλότερες τιμές. Θέλουμε οι διαπραγματεύσεις να δώσουν προτεραιότητα, σε ζητήματα, που αφορούν τους καταναλωτές. Η διατλαντική εμπορική συμφωνία δεν θα πρέπει να υπονομεύσει την προστασία των καταναλωτών. 

Οι καταναλωτές πρέπει να γνωρίζουμε τι ακριβώς σημαίνει η TTIP, για εμάς. Σήμερα, λοιπόν, το ΚΕ.Π.ΚΑ. δημοσιεύει το ενημερωτικό δελτίο της BEUC – Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Ενώσεων Καταναλωτών, για τις επιπτώσεις της TTIP, στη νομοθεσία της Ε.Ε., για τα τρόφιμα. 

Σε ό,τι αφορά τα γεωργικά προϊόντα, η Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων (ΤΤΙΡ) δεν εστιάζει μόνο στους δασμούς αλλά και στην άρση των εμποδίων, που προέρχονται, από τη νομοθεσία, αφού τα προϊόντα «περάσουν», από τα τελωνεία. Σε αυτά μπορεί να περιλαμβάνεται οποιοσδήποτε νόμος, για τα τρόφιμα, που καταναλώνουμε. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό, για τους καταναλωτές, να κατανοήσουν εάν και πώς η TTIP θα επηρεάσει τα υφιστάμενα πρότυπα της Ε.Ε., για την ασφάλεια και την επισήμανση των τροφίμων 1. 

Οι Η.Π.Α. και η Ε.Ε. έχουν υιοθετήσει πολύ διαφορετικές προσεγγίσεις, ως προς την πολιτική των τροφίμων. Συγκεκριμένα, στην ΕΕ, η «αρχή της προφύλαξης 2» αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο της διαχείρισης των κινδύνων, που προέρχονται, από τα τρόφιμα, ενώ οι Η.Π.Α. υιοθετούν μια προσέγγιση κόστους-ωφέλειας. Παραδείγματος χάριν, ενώ η ρακτοπαμίνη και άλλα παρόμοια φάρμακα, που χρησιμοποιούνται, για την πάχυνση των ζώων, έχουν απαγορευτεί, στην Ε.Ε., καθώς τα περιορισμένα διαθέσιμα δεδομένα, δεν απέκλειαν κινδύνους, για την ανθρώπινη υγεία, επιτρέπονται και χρησιμοποιούνται, ευρέως, στις Η.Π.Α. 

Άλλα βασικά χαρακτηριστικά της νομοθεσίας της Ε.Ε. για τα τρόφιμα, είναι ο σεβασμός, στο δικαίωμα των καταναλωτών στην επιλογή και ότι αναγνωρίζει ότι, πέρα από την ασφάλεια, και άλλοι παράγοντες 3, όπως οι κοινωνικές, οικονομικές, δεοντολογικές, ή περιβαλλοντικές ανησυχίες και οι προσδοκίες των καταναλωτών, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, κατά τη διαμόρφωση της πολιτικής, για τα τρόφιμα. Αυτό μπορεί να μεταφράζεται, σε απαιτήσεις επισήμανσης, π.χ. για την ενημέρωση των Ευρωπαίων καταναλωτών, σχετικά με την παρουσία γενετικά τροποποιημένων οργανισμών (Γ.Τ.Ο.), ή νανοσυστατικών, στα τρόφιμά τους. Αντιθέτως, στις Η.Π.Α. δεν εφαρμόζονται τέτοιες απαιτήσεις επισήμανσης. 

Ενώ το εμπόριο τροφίμων μπορεί να ωφελήσει τους καταναλωτές, π.χ. προσφέροντας μεγαλύτερη ποικιλία προϊόντων, σε χαμηλότερες τιμές, αυτό δεν θα πρέπει να αποβεί σε βάρος της ασφάλειας των τροφίμων, ή της προστασίας των καταναλωτών. 

Τι τίθεται επί τάπητος; 

Η θέση της Ε.Ε.4, για τα «Υγειονοµικά και Φυτοϋγειονοµικά Μέτρα» (που καλύπτει θέματα ασφάλειας των τροφίμων, υγείας των ζώων και των φυτών) δημοσιεύθηκε, στις 7 Ιανουαρίου 2015. Η θέση των Η.Π.Α. για τα Υγειονομικά και Φυτοϋγειονομικά Μέτρα, κοινοποιήθηκε, στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Φεβρουάριο του 2015, αλλά δεν έχει δημοσιοποιηθεί. Και οι δύο πλευρές θα εργαστούν, πλέον, με βάση «κωδικοποιημένα» κείμενα 5 6, στην προσπάθεια εξεύρεσης κοινού εδάφους. 

Η θέση της Ε.Ε. που βασίζεται, στην υφιστάμενη Κτηνιατρική Συμφωνία, με τις Η.Π.Α., με πρόσθετα μέτρα, για την υγεία των φυτών, προωθεί την ευρύτερη συνεργασία, μεταξύ Ε.Ε. και Η.Π.Α., για την καλή μεταχείριση των ζώων και περιέχει διατάξεις, για τη σύσταση μιας «Μεικτής Διαχειριστικής Επιτροπής», προκειμένου να ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ των ρυθμιστικών αρχών της Ε.Ε. και των Η.Π.Α., με στόχο την μεγαλύτερη σύγκλιση, ως προς τα πρότυπα των τροφίμων. 

Τι σημαίνει για τους πολίτες/καταναλωτές της ΕΕ; 

Δεδομένου ότι οι διαθέσιμες πληροφορίες είναι αποσπασματικές (δεν υπάρχει πρόσβαση, στα κωδικοποιημένα κείμενα, ή στη θέση των Η.Π.Α.), είναι δύσκολο να εκτιμηθεί τι ακριβώς διακυβεύεται. Παρόλα αυτά, τα δημόσια αιτήματα, που έχουν υποβληθεί, από αξιωματούχους, εκπροσώπους της βιομηχανίας και γεωργικές οργανώσεις των Η.Π.Α., δίνουν μια ιδέα, για ορισμένα από τα κύρια ζητήματα, που έχουν τεθεί επί τάπητος. 

• Ενώ, στην Ε.Ε., απαγορεύονται οι ορμόνες και άλλα κτηνοτροφικά φάρμακα, που χρησιμοποιούνται, για την ταχύτερη ανάπτυξη των ζώων, καθώς εκφράζονται ανησυχίες, για τους κινδύνους, που ενέχουν, για την υγεία των ανθρώπων και των ζώων, οι εν λόγω ουσίες δεν απαγορεύονται, στις Η.Π.Α. Οι Αμερικανοί γεωργοί έχουν εκφράσει παράπονα ότι η απαγόρευση, που εφαρμόζεται, στην Ε.Ε., αποτελεί αδικαιολόγητο εμπορικό φραγμό. 
• Στην Ε.Ε., πρέπει να εφαρμόζονται προληπτικές δράσεις και έλεγχοι, από το αγρόκτημα, έως το τραπέζι, προκειμένου να διασφαλίζεται ότι η εκτροφή των ζώων πραγματοποιείται, με τις κατάλληλες συνθήκες υγιεινής και ότι τελικά το κρέας μπορεί να καταναλωθεί, με ασφάλεια. Στις Η.Π.Α., η κυρίαρχη τάση είναι να προτιμάται η επεξεργασία απολύμανσης (π.χ. χλώριο, υπεροξυοξικό οξύ), στα σφάγια. Οι περισσότερες ουσίες, που χρησιμοποιούνται, στις Η.Π.Α. για την «έκπλυση» του κρέατος και των πουλερικών, δεν είναι εγκεκριμένες, για χρήση στην Ε.Ε. και το κρέας, που έχει υποστεί επεξεργασία, με αυτές τις ουσίες, δεν μπορεί να εισαχθεί στην Ε.Ε. Μόλις πρόσφατα (2013), η Ε.Ε. ενέκρινε την έκπλυση του βοδινού κρέατος, με γαλακτικό οξύ, κατόπιν αιτήματος από τις Η.Π.Α., που ασκούν, τώρα, πιέσεις, για την έγκριση περισσότερων ουσιών έκπλυσης (π.χ. έκπλυση πουλερικών, με υπεροξυοξικό οξύ). Οι προσεγγίσεις της Ε.Ε. και των Η.Π.Α., ως προς την υγιεινή και την ασφάλεια των τροφίμων, δεν είναι, ωστόσο, ισοδύναμες από πλευράς δημόσιας υγείας. Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο έλεγχος των βακτηρίων, στο αγρόκτημα, οδηγεί, σε μεγαλύτερα οφέλη, από ό,τι σε μεταγενέστερο στάδιο της τροφικής αλυσίδας, καθώς τα βακτήρια μπορούν να μεταδίδονται, από τα αγροκτήματα, στους ανθρώπους, μέσω άλλων οδών, πέραν του τελικού προϊόντος κρέατος 6, 7. 
• Σε αντίθεση με τις Η.Π.Α., η Ε.Ε. προβλέπει την υποχρεωτική επισήμανση των τροφίμων, που περιέχουν Γ.Τ.Ο., σε ποσοστό άνω του 0,9%. Καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δηλώσει ότι η υποχρεωτική επισήμανση είναι μία από τις κόκκινες γραμμές της Ε.Ε., στις διαπραγματεύσεις, οι Η.Π.Α. πιέζουν, ώστε οι πληροφορίες, για τους Γ.Τ.Ο. να παρέχονται, μέσω σάρωσης γραμμωτού κώδικα 8 και όχι επάνω στην ετικέτα. Με αυτόν τον τρόπο, θα ήταν δύσκολο, για τους Ευρωπαίους καταναλωτές, να γνωρίζουν, εάν τα τρόφιμά τους περιέχουν ΓΤΟ. Ως εκ τούτου, το αίτημα των Η.Π.Α. θα πρέπει να απορριφθεί. 
• Οι Ευρωπαίοι καταναλωτές δεν αντιμετωπίζουν, ιδιαίτερα ευνοϊκά, την κλωνοποίηση των ζώων, για την παραγωγή τροφίμων 9 και σε ποσοστό 83% δήλωσαν ότι θα ήθελαν να γνωρίζουν εάν το κρέας, που καταναλώνουν, προέρχεται, από απογόνους κλώνου 10. Οι Η.Π.Α. έχουν καταστήσει σαφές ότι προτίθενται να αμφισβητήσουν οποιονδήποτε νόμο της Ε.Ε., περί κλωνοποίησης, ο οποίος δεν είναι επιστημονικά τεκμηριωμένος 11 (ήτοι, οι ανησυχίες των καταναλωτών και τα δεοντολογικά ζητήματα δεν αποτελούν - κατά την άποψή τους - βάσιμο λόγο ρύθμισης). Η θέση των Η.Π.Α. θεωρείται ότι έχει επηρεάσει το περιεχόμενο του νομοσχεδίου, που υπεβλήθη, από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή 12 (και το οποίο συζητείται, επί του παρόντος, στο Συμβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο), στο οποίο δεν απαιτείται η επισήμανση των τροφίμων, που προέρχονται, από απογόνους κλώνων. 

Οι προτάσεις μας 

• Οι βασικοί πυλώνες της νομοθεσίας της Ε.Ε., για τα τρόφιμα, όπως η αρχή της προφύλαξης και οι άλλοι παράγοντες (ήτοι, όχι μόνο η εκτίμηση του κινδύνου), θα πρέπει να διατηρηθούν, στην ΤΤΙΡ. 
• Η Ε.Ε. θα πρέπει να παραμείνει ελεύθερη να καθορίζει το επίπεδο προστασίας, που θεωρεί κατάλληλο, για τους πολίτες της, στο παρόν και στο μέλλον. Είναι ζωτικής σημασίας οι προβλεπόμενοι μηχανισμοί κανονιστικής συνεργασίας να μην οδηγήσουν, σε απώλεια της κανονιστικής κυριαρχίας ή/και σε πάγωμα των ρυθμίσεων. 
• Αντί να αποτελεί έναν αγώνα δρόμου, προς την υιοθέτηση υποβαθμισμένων προτύπων, η ΤΤΙΡ θα πρέπει να προωθήσει την εναρμόνιση των προτύπων ασφάλειας και επισήμανσης των τροφίμων, σε πιο αναβαθμισμένο επίπεδο, προς το συμφέρον και των Ευρωπαίων και των Αμερικανών καταναλωτών 13. 
• Η TTIP θα μπορούσε, επίσης, να αποτελέσει μια ευκαιρία, για την ενίσχυση της συνεργασίας, μεταξύ Ε.Ε. και Η.Π.Α., με στόχο: 
• Την υιοθέτηση φιλόδοξων μέτρων, για την αντιμετώπιση της υπερβολικής χρήσης και κατάχρησης αντιβιοτικών, στα ζώα (ήτοι, την απαγόρευση της προφυλακτικής χρήσης και την εφαρμογή συμφωνημένων περιορισμών της χρήσης, στην κτηνιατρική, των αντιβιοτικών εκείνων, που είναι ζωτικής σημασίας, για τη θεραπεία των ανθρώπων 14). 
• Την απαγόρευση της χρήσης των trans-λιπαρών οξέων, που παρασκευάζονται, από τη βιομηχανία, στην τροφική αλυσίδα, καθώς είναι γνωστό ότι είναι επιβλαβή, για την ανθρώπινη υγεία. 
• Τη βελτιστοποίηση της ταχείας ανταλλαγής πληροφοριών, μεταξύ των ρυθμιστικών αρχών της Ε.Ε. και των Η.Π.Α., για τον γρήγορο εντοπισμό της πηγής μόλυνσης των τροφίμων και της εμφάνισης επιδημιών. 

Προκαλούμε τους διαπραγματευτές να μας αποδείξουν ότι μπορούν να αρθούν, στο ύψος των περιστάσεων. 

Υποσημειώσεις:

1. http://www.beuc.eu/publications/beuc-x-2014-030_ipa_beuc_position_paper_ttip_food.pdf
2. Η αρχή της προφύλαξης επιτρέπει, στις Αρχές, να αναλαμβάνουν δράση, για την προστασία των πολιτών, χωρίς να περιμένουν να καταστούν διαθέσιμα στοιχεία, που επιβεβαιώνουν την πρόκληση βλάβης και νέα επιστημονικά δεδομένα, για μια πιο ολοκληρωμένη αξιολόγηση του κινδύνου. 
3. Κανονισµός που αφορά τη γενική νοµοθεσία για τα τρόφιµα (ΕΚ) αριθ. 178/2002 και Λευκή Βίβλος της ΕΕ για την ασφάλεια των ειδών διατροφής (2000) 
4. http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2015/january/tradoc_153026.pdf
5. Τα κωδικοποιημένα κείμενα παρουσιάζουν, σε ένα ενιαίο κείμενο, τις προτάσεις, που διατύπωσε κάθε πλευρά, για ένα συγκεκριμένο ζήτημα. 
6. Επιστημονική γνωμοδότηση της ΕΑΑΤ σχετικά με το καμπυλοβακτηρίδιο, σε κοτόπουλα πάχυνσης, για παραγωγή κρέατος: επιλογές ελέγχου και στόχοι επίδοσης ή/και στόχοι σε διάφορα στάδια της τροφικής αλυσίδας (βλέπε απόσπασμα) http://www.efsa.europa.eu/sites/default/files/scientific_output/files/main_documents/2105.pdf
7. http://www.beuc.eu/publications/beuc-x-2014-052_cpe_beuc_position_paper-use_of_peroxyacetic_acid_on_poultry_carcases_and_meat.pdf
8. http://www.euractiv.com/sections/trade-industrv/us-wants-science-settle-gmo-debate-trade-deal- eu-302876
9. http://www.beuc.eu/publications/beuc-x-2014-076_cpe_beuc_position_paper_on_cloning.pdf
10. Έκτακτο Ευρωβαρόμετρο 238 που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2008. Στάση των Ευρωπαίων απέναντι στην κλωνοποίηση των ζώων. 
11. http://www.fas.usda.gov/ioint-statement-animal-cloning-livestock-production
12. http://ec.europa.eu/food/safety/novel_food/authorisations/list_authorisations/index_en.htm
13. http://tacd.org/wp-content/uploads/2013/09/TACD-FOOD-Resolution-on-the-approach-to-food-and-nutrition-related-issues-in-the-TTIP.pdf
14. http://http://www.beuc.eu/publications/beuc-x-2014-043_pca_beuc_position_paper_on_antibiotic_resistance.pdf

ΠΗΓΗ: ΚΕ.Π.ΚΑ